Chị Phạm Thị Trúc (ngụ phường Hiệp Bình Chánh, thành phố Thủ Đức) nhận Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể tại Ủy ban nhân dân Quận 1 sau khi hoàn thành mọi thủ tục online.
I. Số hóa thủ tục hành chính công
Thành phố Hồ Chí Minh hiện xếp thứ hai toàn quốc về Chỉ số Chuyển đổi số (DTI), chỉ sau Đà Nẵng. Thành công này phản ánh bước tiến công nghệ và sự nỗ lực không ngừng của các cấp chính quyền trong cải cách hành chính, hướng đến phục vụ người dân, doanh nghiệp hiệu quả, minh bạch.
Ngồi ở nhà thông qua thủ tục
Trò chuyện với chúng tôi, nhiều người dân hào hứng kể về phương thức làm việc mới của chính quyền địa phương giúp giảm bớt thời gian cũng như các thủ tục hành chính. Anh Nguyễn Tuấn Minh (ngụ tại Quận 4) cho biết: “Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, tôi có thể ngồi tại nhà khai báo và kết quả đăng ký tạm trú tự động chuyển về ứng dụng VNeID đúng thời hạn. Cách làm này quá tiện lợi vì trước đây tôi phải trực tiếp lên phường làm các thủ tục, thậm chí có lần phải đi cùng chủ nhà trọ để làm xác nhận với chính quyền địa phương”.
Anh Minh chia sẻ thêm, nhờ công nghệ thông tin, chuyển đổi số mà các thủ tục hành chính trở nên đơn giản, có thể triển khai ở bất kỳ đâu, lúc nào mà không mất thời gian chờ đợi. Vợ anh mới sinh em bé, qua tìm hiểu được biết có thể làm giấy khai sinh cho con qua cổng dịch vụ công trực tuyến, chỉ mất khoảng 10 phút khi mọi giấy tờ đã được chuẩn bị sẵn, anh đã hoàn tất nộp hồ sơ thành công và nhận được thông báo hẹn thời gian trả kết quả. Chọn gửi về tận nhà nên sau gần một tuần, gia đình đã nhận được giấy khai sinh của con.
Chị Phạm Thị Trúc (ngụ tại phường Hiệp Bình Chánh, thành phố Thủ Đức) vừa tới Ủy ban nhân dân Quận 1 nhận Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể cho biết, chị rất hài lòng vì thủ tục được giải quyết nhanh, thuận lợi. Các bước đăng nhập, nhập thông tin hộ kinh doanh và nộp hồ sơ đều khá đơn giản, thuận tiện. Hồ sơ đầy đủ theo yêu cầu cho nên chỉ sau ba ngày đã được nhận kết quả.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Quận 1 Nguyễn Duy An cho biết, quận đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong cải cách hành chính, xây dựng hệ thống dữ liệu lớn (Big Data) giúp tối ưu hóa quy trình quản lý đô thị, an ninh trật tự, dịch vụ công. Việc cấp giấy phép điện tử, hệ thống phản ánh hiện trường thông minh và tổng đài trực tuyến giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ dễ dàng hơn. Từ thực tế, có thể khẳng định chuyển đổi số đóng vai trò quan trọng trong cải cách hành chính của Quận 1, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.
Trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh hiện có 1.891 thủ tục hành chính được niêm yết công khai, kết nối với nhiều hệ thống của bộ, ngành. Có năm loại thủ tục được miễn 100% lệ phí khi thực hiện qua dịch vụ công trực tuyến. Thành phố đã vận hành các trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị, Chỉ huy Công an thành phố; hệ thống cảnh báo ngập; ứng dụng quy hoạch và đầu số viễn thông duy nhất để tiếp nhận thông tin khẩn cấp.
Tất cả vì người dân, doanh nghiệp
Theo Báo cáo khảo sát Chính phủ điện tử của Liên hợp quốc, Thành phố Hồ Chí Minh hiện đã có những bước tiến đáng kể trong phát triển chính quyền điện tử; chỉ số Dịch vụ trực tuyến Địa phương (LOSI) được cải thiện rõ rệt, hiện đứng thứ 53/152 thành phố tiêu biểu của các quốc gia trên thế giới (được khảo sát vào năm 2023).
Theo bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh, chuyển đổi số tại thành phố không phải là “chuyến tàu tốc hành” chỉ có một số ít người có thể lên, mà là hành trình cho tất cả, từ người dân đến doanh nghiệp đều có thể tham gia và tận hưởng những lợi ích thực tế. Trong đó, chính quyền số giúp cải thiện công tác quản lý, kéo giảm đến mức thấp nhất thủ tục hành chính, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả các dịch vụ công. Kinh tế số, với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và các mô hình kinh doanh mới,thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp và mở ra cơ hội vô hạn cho doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu. Xã hội số, với những cơ hội tiếp cận công nghệ và giáo dục giúp nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, tạo dựng một cộng đồng phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Duy An chia sẻ: “Chúng tôi nhận thức rõ rằng, công nghệ chỉ thật sự hiệu quả khi được người dân và doanh nghiệp chấp nhận và sử dụng rộng rãi. Nhờ những nỗ lực này, tỷ lệ giao dịch trực tuyến trên địa bàn ngày càng tăng, góp phần hiện đại hóa môi trường sống và làm việc, hiện thực hóa tầm nhìn xây dựng một đô thị thông minh, phát triển bền vững, đưa Quận 1 trở thành trung tâm dẫn đầu trong kỷ nguyên số”.
Mặc dù Thành phố Hồ Chí Minh có những bước tiến lớn trong chuyển đổi số nhưng vẫn phải đối mặt với một số thách thức. Theo bà Võ Thị Trung Trinh, thách thức lớn nhất là vấn đề nhân lực. Nhiều cán bộ, công chức hiện chưa được trang bị đủ kỹ năng để triển khai hiệu quả các công nghệ mới, làm giảm tốc độ cải cách hành chính và chuyển đổi số.
Ngoài ra, việc liên thông và kết nối dữ liệu giữa các hệ thống vẫn còn là một trở ngại lớn. Dữ liệu giữa các bộ, ngành và các cơ quan chưa được chia sẻ hiệu quả; cản trở quá trình quản lý, ra quyết định và cung cấp dịch vụ công. Người dân vẫn gặp khó khăn khi phải tương tác với nhiều hệ thống khác nhau, mỗi hệ thống yêu cầu các thủ tục khác nhau… “Dù gặp khó khăn, Thành phố Hồ Chí Minh vẫn không ngừng nỗ lực và sáng tạo, tiếp tục chuyển đổi số với mục tiêu cuối cùng là cải thiện chất lượng cuộc sống người dân. Mỗi bước tiến, dù nhỏ, đều hướng đến việc mang lại một xã hội thông minh, tiện ích và công bằng hơn”, bà Võ Thị Trung Trinh nêu quyết tâm.
II. Đẩy mạnh chiến lược dữ liệu số:
Xác định dữ liệu số là nền tảng chuyển đổi số toàn diện, từ năm 2022, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành chiến lược quản trị dữ liệu số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Chiến lược nhằm nâng cao năng suất làm việc của cán bộ, hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế số.
Tình nguyện viên Trung tâm Phát triển khoa học và công nghệ trẻ (Thành đoàn TP Hồ Chí Minh) hỗ trợ người dân làm các thủ tục hành chính.
Tích hợp dữ liệu số
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh Lâm Đình Thắng kể lại: Trước đây, Thành phố Hồ Chí Minh từng có hơn 40 cổng dịch vụ công khá rời rạc và riêng lẻ của từng sở, ngành, địa phương, do đó không kết nối được dữ liệu. Năm 2022, lần đầu tiên thành phố công bố Cổng dịch vụ công giải quyết thủ tục hành chính thống nhất trên toàn thành phố. Nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu số, năm 2023, thành phố chọn chủ đề năm của chuyển đổi số là dữ liệu số. Nhờ Ngân hàng Thế giới tư vấn, thành phố chính thức ra mắt chiến lược quản trị dữ liệu từ năm 2022 và là một trong những địa phương đi đầu xây dựng được chiến lược dữ liệu cấp tỉnh, thành phố. Thành phố xác định mục tiêu đến năm 2025, toàn bộ công tác quản trị hành chính của thành phố dựa trên dữ liệu và đưa lên nền tảng số.
Triển khai Kiến trúc Chính quyền điện tử, Thành phố Hồ Chí Minh tiên phong xây dựng Kho dữ liệu dùng chung, tập trung vào ba nhóm dữ liệu chính: dân cư; tài chính - doanh nghiệp; đất đai - đô thị. Đến nay, thành phố có 45 cơ sở dữ liệu dùng chung, trong đó 25 cơ sở đã vận hành chính thức, 20 cơ sở đang triển khai số hóa. Hệ thống GIS (hệ thống thông tin địa lý) của thành phố tích hợp 87 lớp dữ liệu nền địa lý, phục vụ quy hoạch và quản lý đô thị.
Theo bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh: Với hệ thống dữ liệu liên kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực như dân cư, tài chính, doanh nghiệp và đất đai, thành phố không chỉ "số hóa" thông tin, mà còn tạo ra một cấu trúc dữ liệu thông minh, hỗ trợ quyết định chính sách nhanh chóng và chính xác.
Bà Võ Thị Trung Trinh chia sẻ: “Thành phố đặc biệt chú trọng vào việc bảo vệ dữ liệu của người dân, vì chúng tôi hiểu rằng niềm tin của người dân là yếu tố quan trọng nhất trong chuyển đổi số. Đội ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng đã được thành lập, với mục tiêu bảo đảm rằng mỗi dữ liệu cá nhân của người dân đều được bảo mật tuyệt đối, mang đến sự an tâm khi người dân sử dụng các dịch vụ công trực tuyến”.
Từ cuối năm 2024, Thành phố Hồ Chí Minh tạo dấu ấn khi triển khai ứng dụng Công dân số. Ứng dụng này không chỉ giúp kết nối nhanh chóng chính quyền và người dân mà còn tạo ra những tiện ích thiết thực như tiếp nhận thông tin, phản ánh kiến nghị, tra cứu thủ tục hành chính... chỉ với vài thao tác đơn giản trên điện thoại. Cùng hệ thống phản ánh kiến nghị qua Tổng đài 1022, các ứng dụng số giúp tăng cường tương tác giữa chính quyền và người dân. “Chúng tôi tin rằng, để chuyển đổi số thực sự thành công, phải có sự kết nối và tương tác liên tục, nơi mà mỗi tiếng nói, mỗi phản ánh của người dân đều được trân trọng và giải quyết kịp thời” - bà Võ Thị Trung Trinh nói.
Toàn dân gia nhập xã hội số
Với quan điểm, công nghệ chỉ thực sự hiệu quả khi được người dân và doanh nghiệp chấp nhận và sử dụng rộng rãi, Ủy ban nhân dân Quận 1 đã triển khai nhiều chương trình thiết thực để hỗ trợ cộng đồng. Đó là chương trình “Phổ cập kỹ năng số” giúp người dân, thương nhân làm quen với các ứng dụng công nghệ như thanh toán điện tử, đăng ký dịch vụ công trực tuyến. Quận hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, tư vấn miễn phí về giải pháp công nghệ phù hợp với từng loại hình kinh doanh.
Đặc biệt, Quận 1 xây dựng “Tổ công nghệ số cộng đồng” tại các phường, tạo ra các điểm hỗ trợ trực tiếp, giúp người dân được hướng dẫn cụ thể khi gặp khó khăn trong việc sử dụng các ứng dụng số… Ông Nguyễn Duy An, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Quận 1 cho biết: Những chương trình này không chỉ giúp người dân dễ dàng tiếp cận công nghệ mà còn góp phần hiện thực hóa tầm nhìn xây dựng một đô thị thông minh, phát triển bền vững, đưa Quận 1 trở thành trung tâm dẫn đầu trong kỷ nguyên số.
Tại Ủy ban nhân dân Quận 1, thường xuyên có những nhóm bạn trẻ tình nguyện của Trung tâm Phát triển khoa học và công nghệ trẻ (Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục hành chính trên các dịch vụ công, số hoá giấy tờ. Bạn Phạm Trần Thế Vinh (sinh viên Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) tham gia hoạt động này từ tháng 3/2025. Đội của Vinh có khoảng trên dưới 30 bạn, chia nhau ra mỗi ngày khoảng 5-7 bạn tới để hỗ trợ người dân.
Vinh cho biết: “Đây là giai đoạn mới triển khai các ứng dụng chuyển đổi số trong cải cách hành chính, nhằm giúp người dân đơn giản hóa, thuận lợi trong các thủ tục hành chính, nhưng nhiều người còn chưa quen với hình thức giao dịch chủ yếu qua online”. Do đó, người dân rất cần các bạn hỗ trợ một số thủ tục như: trích lục hộ tịch, thủ tục đăng ký hộ kinh doanh, xóa đăng ký hộ kinh doanh, đăng ký biện pháp bảo đảm, biến động đất đai, cải chính thông tin trên giấy tờ…
Để xây dựng chính quyền số, xã hội số, Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh đang tập trung đào tạo kỹ năng số cho cả cán bộ công chức và người dân, đặc biệt là những người có nhu cầu chuyển đổi nghề nghiệp. Bà Võ Thị Trung Trinh cho biết: “Chúng tôi mong muốn công dân, dù ở độ tuổi nào, trình độ nào, đều có cơ hội tiếp cận và tận dụng các tiện ích mà chuyển đổi số mang lại. Hơn nữa, việc đào tạo năng lực số cho người dân - “bình dân học vụ số” bằng các nền tảng đào tạo trực tuyến, mạng xã hội và các ứng dụng như Công dân số sẽ giúp nâng cao kỹ năng số, giúp họ chủ động hơn trong việc tham gia vào xã hội số. Từ đó, chúng tôi biến chuyển đổi số trở thành công cụ phục vụ chính người dân, giúp họ cải thiện cuộc sống, từ việc tiếp cận dịch vụ công đến giao dịch hằng ngày”.
“Với các giải pháp đồng bộ, Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ đẩy mạnh chuyển đổi số, mà còn tạo ra một xã hội mà ở đó, người dân là trung tâm của mọi sự đổi mới. Chính quyền không chỉ cung cấp dịch vụ công qua các nền tảng số mà còn lắng nghe, tương tác và điều chỉnh để mỗi người dân đều cảm nhận được lợi ích trực tiếp từ quá trình chuyển đổi số. Đây là bước đi vững chắc để góp phần cùng thành phố phát triển bền vững và toàn diện, đóng góp vào sự thịnh vượng chung của xã hội” - bà Võ Thị Trung Trinh nhấn mạnh.